LAZ VE MEGREL ATASÖZLERİ : LAZİ DO MEGRELİ NOZİTAPE

yollayan tutbenidüşmeden on Şubat 25, 2008

1.Xp. Naüo nena giçkin heüo üoçi re; mara nananena va giçkin-na çkar mutu va re!
1.Arş. Naüu nena gişkun hiüu üoçire; mara nananena va gişkun-na çkar mutu var ore
2.Xp. Ğormotis muk na-mekçu nenaten iôaramitare!
2.Arş. Ğormoti na-mekçu nenate isinapare!
3.Yul. Ğormotik na-mekçu nananena üoçik var gogandinapas!
3.Cul. Ğormoûik na-meçu nananena üoçis var gvandinen.
4.Xp. Nananena gondini-na, ti-ti gondineri giğun!
5.Xp. Nananena va goindinen!
6.Xp. Nena gurişi neüna ren!
6.Arş. Nena gurişi neüna on!
7.Xp. Néaş tude iri xolo Ğormotişi ren!
7.Arş. Méaşi tude iri xolo Ğormotişi on!
8.Xp. Guronis Ğormotik nuşvels!
8.Atn. Guronis Ğormoûik nuşvelams.
9.Xp. Var giçkin-na, nüitxi; oüitxu oncğoro va ren!
9.Arş. Var gişkun-na iöiûxi; oöiûxu oncğore var on!
10.Xp. İüitxi do giçkinas!
10.Arş. İöiûxi do gişkurûas!
11.Xp. Na-uçkink, ikoms; na-var uçkink, digurams!
11.Arş. Na-uşkun ikums; na-var uşkun digurams!
12. Xp. Çku pöarit, tkva iüitxomt; tkva nöarit do entepek iüitxan!
12. Arş. Şüun pöarit, tüva goliyonamt; tüva nöarit do hini goliyonan!
13. Xp. Gori do koâirom!
13. Arş. Gori do koâirare!
14. Xp. Onöaru giçkiûas do noşkeriten nöari!
14. Arş. Onöaru gişkurûas do noşüerite nöari!
15. Xp. Nana-skanis orom-na, xarüiş nanas mo ogor!
15. Arş. Nana-süani gauropen-na, xarüi nana mo ogoram!
16. Xp. Nosi şeni gza ar ren!
16. Arş. Nosişeni gza ar on!
17. Xp. Coxok üoçi var; üoçik coxo omskvanams!
17. Atn. Yoxok üoçi var, üoçik yoxo omsüvanams.
17. Arş. Yoxo üoçi var; üoçi yoxo omsüvanams!
18. Xp. Ar üoçis na ağoden mutxani, mteli üoçepes-ti ağoden!
19. Xp. Üoçi üoçi-şeni öami ren!
19. Arş. Üoçi üoçi-şeni öami on!
20. Xp. Üoçişi memşvelale xolo üoçi ren!
20. Arş. Üoçişi memşvelale xolo üoçi on!
21. Xp. Dido osinapu noşkeri ren!
21. Arş. Dido osinapu noşüeri on!
22. Xp. Öuûa osinapu okro ren!
22. Arş. Méika osinapu okro on!
23. Xp. Çkvaşi dulyas mo aüater!
24. Xp. Üianas nosi na-uğun üoçik, duyla-muşi xe-muşite vas!
25. Xp. Markvali-süani si geûaxi!
25. Arş. Makfali-süani si ceûaxi!
26. Xp. Xamik üoçi ilu, nenak vitoşi!
26. Arş. Xami üoçi ilu, nena vitoşi!
27. Xp. Üibiri nenaşi üila ren!
27. Arş. Üibri nenaşi nüola on!
28. Xp. arişen gamaoneri çxomis daçxurişen var aşkurinen!
28. Arş. warişe gamaoneri öxomi daçxurişe var aşkurinen!
29. Xp. Çxomi üudelişen var niöopen!
29. Arş. Çxomi üudelişe var niöopen!
30. Xp. Mençxome oncire-muşis va ğurun!
30. Arş. Mençxome oncire-muşi va ğurun!
31. Xp. Mençxomeşi oxorca: şira; para(geöareli) so âiras!
31. Arş. Mençxomeşi oxorza: şira; cenöareri so âiras
32. Xp. Loéa nenaten xoci-ti inövalen!
32. Atn. Loya nenate xoci-ti inövalen.
33. Xp. Loéa nena öami ren!
33. Arş. Loéa nena öami on!
34. Xp. Mûeri manebra(megabre) va iven!
34. Arş. Mûeri manebra(megabre) var iyen!
35. Xp. Mûeris mûeroba unon do manebras manebroba!
36. Xp. Markvalişen gamaxtimerik markvali skums!
36. Atn. Makvalişe gamalverik makvali msüums.
36. Arş. Makfalişa na-gamulun makfali skums!
37. Xp.Mgerişi mgeri iven; mtutişi mtuti!
37. Arş. Mcverişi mcveri iyen; mtutişi mtuti!
38. Xp. Ora-muşis ğura-ti üai ren!
38. Atn. Ora-muşis ğura-ti vorsi on.
38. Arş. Ora-muşi ğura-ti vrosi on!
39. Xp. Uça pucis-ti xçe mja uğun!
39. Atn. Uça pucis-ti kçe mjvalva uğun.
39. Arş. Uça puci-ti üçe mca uğun!
40. Xp. Oxorişi gza pucis-ti uçkin!
40. Arş. Oxorişi gza puci-ti uşkun!
41. Xp. Ôaûi üoçişi gyai coğorik-ti va imxorsya!
41. Arş. Ôeaûi üoçişi cari laöi-ti var imxos
42. Xp. Ar masariten ğoberi var ixvenen!
42. Atn. Ar môalute ğoberi var ixenen.
43. Xp. Ağani okosalek üai kosums!
43. Arş. Ağani okosale vrosi kosums!
44. Xp. Gzaten(gzaşen) na-uluns va dvaöüinden!
44. Arş. Gzaşe na-ulun var dvanöinen!
45. Xp. Didi çxvindi giğun-na-ti, üarta şuras mo aşur!
45. Arş. Didi çxindi giğun-na-ti, üarta şuras mo naşuram!
46. Xp. Üarta svas kimoloba var iven!
46. Arş. Üarta svas komoloba var iyen!
47. Xp. Ğuras bgara nomskums!
47. Arş. Ğura bgara nomskun!
48. Xp. Ğureli-şeni varna üai zoôonan do varna mutu var zoôonan!
48. Arş. Ğureri-şeni vana vrosi isinapaman do vana mutu var isinapaman!
49. Xp. Coğorik baba var içinoms!
49. Arş. Laöi baba var içinams!
50. Xp. Guruni do mskveri na-var içinoms üoçi muk ren guruni!
50. Arş. Guruni do mskveri na-var içinay üoçi guruni on
51. Xp. Üarta üoçi-üala arüaeli nenaten va iğarğalen!
52. Xp. Üoma na-yulun svas, daçxiri ren!
52. Arş. Üoma na-eyulun svas, daçxuri oren!
53. Xp. Mskibuk uare va mkumps!
53. Arş. Karmaûe uware va mkums!
54. Xp. Ubereli üoçi üitmiri(xezdimeri) iven!
54. Arş. Ubereli üoçi xezdimeri iyen!
55. Xp. Si dibadişi, mintxa doğuru!
55. Arş. Si dibadisi mitxa doğuru!
56. Xp. arişi üvanéa arişi gzas nûroxun!
57. Xp. Zuğas na-işolen möimaşen var aşkurinen!
57. Arş. mzuğa na-iğvaren möimaşe var aşkurinen!
58. Xp. Öuûa var ûaşi didi var iven!
58. Arş. Méika var orûasi dido var iyen!
59. Xp. Ar pukirik pukrinora(pukiroba) var ikoms!
59. Arş. Ar purkite purkinora var iyen!
60. Xp. Çkvaşi bergiten ona var ixaçken!
60. Arş. Çkvaşi bergite ona var ixaşken!
61. Xp. Didilepeşi nosi umosi didi ren!
62. Xp. Orak miti var çumers!
62. Arş. Ora miti var möeşums!
63. Xp. Üarta üvinçi obğe muşişa mulun!
64. Xp. Onçviru va giçkinşi, aris mu gorum?
64. Arş. omçiru va gişkun-na wari mu gorum?
65. Xp. ariş momaleri wüarik nimers!
65. Arş. Wari na-moğams wari mendiğams!
66. Meg. Üitxiri oncğore va ren va içkinda va üitxe, oncğore tina ren!
66. Arş. Oöiûxu oncğore var on, va gişkun do var iöiûxam-na oncğoren.
66. Xp. oüitxu oncgore va ren! var giçkin do var kitxi-na oncğoren
67. Xp. Xe xes ibons, jurikti ôici!
67. Arş. Xe xe inbos, curiti ôici!
67. Meg. Xe xes bonis do jur xolo ôici!
68. Xp. Coğori şini do biga/üeûi dikaçi!
68. Arş. Laöi goişini do biga/üeûi diüaçi!
68. Meg. Coğori koşine do üeûi xes kideüini!
69. Xp. Coğori coğorisi xoréi var imxors!
69. Arş. Laöi laöişi xorwi var imxors!
69.Meg. Coğori coğorisi xoréis va öüumuns!
70. Xp. ôaûi mtini üai méudis ucgins!
71. Meg. Boriaş moğalirs boria mideğans!
71. Arş. İxi na-moğams ixi mendiğams!
72. Xp. Var iguraşakis, kalamani-ti var gaöen!
72. Arş. Var digurasi, çabla-ti var gaöen!
73. Ark. Oxorcasuzi üoçi oniyalonisuzi pucis numgvas
73. Arş. Oxorzasuzi üoçi ûangalasuzi puci numgvas
74. Arş. Para(cenöareri) dido na-uğun termoni-ti uüatams
75. Arş. Çambre na-mobun-ti kanéaray, onéore mobun-ti kanéaray
76.Arş. Meşonaşa moyşori
77.Arş. Lu azin do ğoberi var azin
78.Arş. oroperişi medi kodoskudu beçari
79.Arş. orûaşa vrosi orûi doğura doğurare
80.Arş. nosi şuüa varonçi megiûxa üaybana

81. Arş. Xarüişe na-mulun tani, himu-ti ulun yani yani
82. Arş. Xarüişi néxeni na-cexedun ordo culun
83. Atn. Guri mogalu-na guri cari şüomi
84. Atn. Guri mogalu-na aûamba ewi do mbuli dorgi

1. Kaç tane dil biliyorsun, o kadar insansın; ama anadilini bilmiyorsan hiçbir şey değilsin!
2. Allah'ın sana verdiği dil ile konuşacaksın!
3. Allah'ın sana verdiği anadili, İnsan kaybettirmesin!
4. Anadilini unuttuysan kendini de unutmuşsun demektir.
5. Anadil unutulmaz.
6. Dil yüreğin kapısıdır.
7. Gökyüzünün altında her şey Allah'ın elindedir!
8. Allah, cesura yardım eder!
9. Bilmiyorsan, sor; sormak ayıp değil!
10. Sor ki bilesin!
11. Bilen yapar; bilmeyen öğrenir!
12. Biz yazdık, siz okuyorsunuz; siz yazın, onlar okusun!
13. Ara, bulursun!
14. Yazmayı bil de, kömür ile yaz!
15. Anneni seviyorsan, başkalarının annesine küfür etme!
16. Akıl için yol birdir!
17. İsim, adamı değil, adam ismi güzelleştirir!
18. Bir insana olan şey, herkese olur!
19. İnsan, insan için ilaçtır!
20. İnsanın yardımcısı yine insandır!
21. Çok konuşmak kömürdür!
22. Az konuşmak altındır!
23. Başkasının işine karışma!
24. Dünyada aklı olan insan, işini kendi yapsın!
25. Yumurtanı sen kır!
26. Bıçak bir adamı öldürdü, dil bin!
27. Diş, dilin kilididir!
28. Sudan çıkmış balık, ateşten korkmaz!
29. Balık, kuyruktan tutulmaz!
30. Balıkçı yatağında ölmez!
31. Balıkçının eşi: dul; parayı nereden bulsun!
32. Tatlı dille öküz de sağılır!
33. Tatlı dil ilaçtır!
34. Düşman dost olmaz!
35. Düşmana düşmanlık gerekir, dosta dostluk!
36. Yumurtadan çıkan, yumurta yumurtlar!
37. Kurdun kurdu olur; ayının ayısı!
38. Zamanında ölüm de iyidir!
39. Siyah ineğin de beyaz sütü olur!
40. Evin yolunu inek de bilir!
41. Kötü insanın yemeğini köpek de yemez!
42. Bir kazıkla çeper yapılmaz!
43. Yeni süpürge iyi süpürür!
44. Yolla giden yorulmaz!
45. Büyük burnun varsa da, her kokuyu koklama!
46. Her yerde erkeklik olmaz!
47. Ölüme ağlama yakışır!
48. Ölen için ya iyi söylerler ya da bir şey söylemezler!
49. Köpek, baba tanımaz!
50. Eşeği ve geyiği tanımayan insanın kendisi eşektir!
51. Her insanla aynı şekilde konuşulamaz!
52. Duman olan yerde ateş vardır!
53. Değirmen, susuz öğütmez!
54. Çocuksuz insan cimri olur!
55. Sen doğduğunda, biri öldü!
56. Su testisi su yolunda kırılır!
57. Denizde ıslanan, yağmurdan korkmaz!
58. Az olmayınca, çok olmaz!
59. Tek çiçek, ilkbaharı yapmaz!
60. Başkasının çapasıyla tarla ekilmez!
61. Büyüklerin aklı daha büyüktür!
62. Zaman, kimseyi beklemez!
63. Her kuş yuvasına döner!
64. Yüzmeyi bilmiyorsan, suda ne arıyorsun?
65. Suyun getirdiğini su götürür!
66. Bilmiyorsan sor, sormak ayıp değildir!
67. El eli yıkar her ikisi de yüzü!
68. İti an ve eline bir sopa/değnek al!
69. Köpek köpeğin etini yemez!
70. Kötü bir gerçek iyi bir yalan(a)dan iyidir(yeğdir)!
71. Rüzgârın getirdiğini rüzgâr götürür!
72. Öğrenmeden çarık da dikemezsin!
73. Kadınsız erkek, çıngırağı olmayan inek gibidir
74. Parası çok olan termona (içinde birçok malzemenin bulunduğu bir laz yemeği) da katar.
75. Taş dibek taşıyan da zorlanır, elek taşıyan da zorlanır
76. Umut etmektense etmemek daha iyidir.
77. Lahanayı görüyor da çiti görmüyor
78. Bir sevda uğruna bekar kaldı
79. Yaşarken iyi yaşa ölüp gideceksin
80. Akıl salatalık değil ki kırıp da vereyim
81. Elden gelen ayran o da gider yan yan(haydan gelen huya gider)
82. Elin atına binen tez iner
83. Darıldıysan ekmeğin içini ye (darılan biriyle dalga geçmek amacıyla söylenir)
84. Darıldıysan şeftaliyi söküp kiraz dik (darılan biriyle dalga geçmek amacıyla söylenir)

____________

Kaynakça: R.Şerozia ve O.Memişişi(Megruli da Lazuri Andazebi), Mecit Çakırusta(Lazuri Meyoçamepe Do Oxvamepe), Arzu Kal, Hasan Uzunhasanoğolu(Megrel-Laz Atasözleri,Mjora-Lazepeşi Nena , Sayı 1, kış 2000) - A.I.Aksamaz: (Dil-Tarih-Kültür�Gelenekleriyle LAZLAR)

Yer ve Gökyüzü

yollayan tutbenidüşmeden on



























































Albert Camus'dan Sözler

yollayan tutbenidüşmeden on Şubat 24, 2008

http://www.frenchlib.org/graphics/karsh2.jpg


• Her şeye katlanabilirim, yeter ki içimde o yoğun ve coşkun yalımı duyayım…

• İnsan söyledikleriyle değil, söylemedikleriyle insanlaşır…

• Hayatta ne öğrendiysem futboldan öğrendim. Çünkü top hiç bir zaman beklediğim köşeden gelmedi…

• Hayat aslında anlamsız bir bulanıklıktır ama ona anlam katabilmek gerekir. Mutlaka bir tercihiniz olmalı ona dayanmalı onun için mücadele etmelisiniz. Tercihliksiz de bir tercih....

• "Önümden gitme
Seni takip edemeyebilirim
Arkamdan gelme
Sana yol gösteremeyebilirim
Yanımda yürü
Ve yalnızca
dostum kal…"

• Ateşten ve yiyecekten yoksun bir insan için özgürlük, hiç de acelesi olmayan bir lükstür…

• Üstünde durduğumuz sıkıntı bütün bir çağın sıkıntısıdır. Biz, kendi tarihimiz içinde düşünmek ve yaşamak istiyoruz.biz inanıyoruz ki,bu hayatın gerçeğine ancak herkesin kendi dramını sonuna kadar yaşamasıyla erişilebilir…

• Para mutluluğu satın alır. Eğer paran varsa çalışmak zorunda kalmazsın, zamanı satın alırsın ve bu zamanı kendini mutlu edecek şeyler yaparak değerlendirirsin…

• Hayatımın kusurlu yanlarını saklamak zorunda oluşum bana soğuk bir hava veriyordu, bu soğukluğu da erdemle karıştırıyorlardı…

• İnsan ne ise, o olmayı reddeden tek yaratıktır…

• Savaş, çoğunluk için; bu sıkıntı, bir şey yapmak için yeterli cesarete sahip olmamanın verdiği vicdan azabından oluşan bu saçma zorunluluğu ya da başkalarının ölümünü paylaşmamaktan duyulan pişmanlıkla bir şey yapmamaktır…

• Bir insanın tek başına mutlu olması utanılacak bir şeydir…

• Önemli olan tek bir felsefe sorunu vardır, intihar. Yaşamın yaşanmaya değip değmediğinde bir yargıya varmak, felsefenin temel sorununa bir yanıt vermektir…

• Şimdi insanlığın önündeki dehşet verici olasılıklar karşısında, uğrunda mücadele etmeye değecek tek şeyin barış olduğunu daha da açık bir şekilde görüyoruz. Bu artık bir dua değil, tüm halkların kendi hükümetlerine yöneltecekleri bir taleptir -nihaî olarak cehennemle akıl arasında bir seçim talebi…

• Hayat bir şey değildir, itinayla yaşayınız…

• İdam cezasını kaldırmayacak bir devrim için ölmeye değmez…

• Bütün ahlaklar bir eylemin kendini haklı ya da geçersiz kılan sonuçları bulunduğu görüşü üzerine kurulmuştur. Uyumsuza varmış bir insan bu sonuçların esenlikle ele alınması gerektiğini düşünür yalnız. Ödemeye hazırdır. Başka bir deyişle, onun için sorumlular varsa bile -suçlu- yoktur…

• Gecenin kokuları, toprak ve tuz kokuları şakaklarımı serinletiyordu. İşaretler ve yıldızlarla yüklü olan bu gecede kendimi ilk kez olarak, dünyanın kayıtsızlığına açıyordum. Dünyayı kendime bu kadar eş, böylesine kardeş bulunca, anladım ki, eskiden mutluluğa ermişim, hatta hala da mutluyum…

• Büyük tarihsel bunalımların ertesinde, insan kendini ipin ucunu kaçırdığı bir gecenin sabahında olduğu gibi hoşnutsuz ve hasta hissediyor. Ama tarihsel akşamdan kalmalar için aspirin yok…

Dünyadan seçme karikatürler

yollayan tutbenidüşmeden on Şubat 19, 2008




Moir, Sydney, Australia, "The Morning Herald"




Ares, Mexico/Cuba




Derkaoui Abdellah, Morocco




Ali Dilem, Algeria, Liberté Algérie, TV5 France




Emad Hajjaj, Al-Ghad Newspaper, Amman, Jordan




Peter Lewis, Australia




Simanca Osmani, Brazil

CHE’nin sisli dağları

yollayan tutbenidüşmeden on Şubat 12, 2008

CHE’nin sisli dağları-Dilek Çolak
Ben La Higuera’da hiçbir şey hissetmedim.
Gün boyu yağan yağmurun çamurlaştırdığı toprağa aldırmadan yere oturdum.
Karşıda sisler arasında kaybolmuş dağlara baktım uzun bir süre
Aklımdan yüzlerce şey geçti
Yüzlerce film karesi uçuştu sisli dağlara doğru
Kardeşimi ve şimdi hayatta olmayan tanıdığım tüm devrimcileri düşündüm
Hiçbir cezaevinin penceresinden ve havalandırmasından görülemeyecek olan o sisli dağlarda onlarla birlikte bende kayboldum
Che’yi düşündüm
O ve yoldaşlarının bu aman vermez dağlarda, ormanlarda kim bilir nasıl zorluklar içersinde dolandıklarını hayal ettim
Kulaklarım uçurum kıyılarına terkedilmiş soluk alışlarını,
Gözlerim ıslak çimenlere bırakılmış ayak izlerini aradı adeta
Belki Che az önce benim yaslandığım ağaca yaslanıp koka çiğnemiştir
O da uzun uzun bakmıştır karşı dağlara ve devrimi düşünmüştür gülümseyerek
Belki her umutsuzlukta her gözyaşında çığlığını bırakmıştır uçurumlara
Belki de bir başkası az ötede toprağın derinliklerinde sonsuz bir uykudadır
Ben La Higuera’da hicbir sey hissetmedim
Beni köy meydanına götürecek toprak yolun her iki tarafında sıralanmış evlerin duvarlarında karşılıyor Che’nin güler yüzü
Çocuklar korkak gözlerle bakıyorlar sırt çantalı yabancılara
Gençler,
o işsiz ve geleceği olmayan gençler…
ağızlarındaki kokaları tükürüyorlar
sarışın, beyaz tenli yaşıtlarının arka sıra
Ve büyükler ellerini ovuşturuyorlar
Biraz daha che… biraz daha che…
Che café’de karnınızı doyurabilir
8 Ekim bakkaliyesinden cigaranızı alabilir
Ve yine che motelde sabahlayabilirsiniz
Her yer che.
ve La Higuera’nın sakinleri onun sayesinde döndürüyorlar evlerinin rızkını
Che ile doyuruyorlar çocuklarının karnını
Ben La Higuera’da hiçbir şey hissetmedim.
Meydana ulaşıyorum iki adımda
Karşımda Gelenleri selamlayan bir heykeli duruyor
Ve Ufacık bir meydana sığdırılmış diğer heykeller birbirini kolluyor…
O heykellerin etrafına sandalyelerini atmış köy ihtiyarları…
gelen giden yabancılara şapkalarının altlarından sessizce bakıyorlar
a anın sessiz tanıkları
sessizliklerini hala koruyorlar
Onların gözleri eşliğinde giriyorum şimdi müze olan o okula
Duvarlarda onlarca che fotoğrafı karşılıyor beni
Üç sıralı karatahtasız bir okulda fotolar arasında,
Terk edilmiş Çocuk gülüşlerinin eşliğinde dolanıyorum
Boyanarak, sıvanarak,
tamir edilerek kapatılmaya çalışılan utancı arıyorum duvarlarda
Bekçi kadın hiç durmadan bir şeyler anlatıyor ve bana che hatıraları satmaya çalışıyor
Almıyorum hiçbir şey
Kim bilir hangi işgal yerinden gelme bir topraksız bayrağı sarkıyor duvardan
Ve onun altında
Küçük bir masada kalın bir imza defteri
Dünyanın dört bir köşesinden gelen yüzlerce insanın öfkesini görüyorum
Ve bende öfkemi bırakıyorum
kardeşimin ve kendimin imzalarını atıyorum
ben La Higuera’da hiçbir şey hissetmedim
La Higuera Che Guevara’nın öldürüldüğü köy
ama Che’nin dağlarında ormanlarında uçurumlarında ve yağmurlarında bir insanın yüreğinden geçebilecek her şeyi hissettim
her Türlü acıyı, öfkeyi ve sonsuz saygıyı hissettim
onlarla birlikte o anı yaşamak istedim
kendi ülkemdeki pek çok silinemeyecek anları yaşamak istediğim gibi
onlardan biri olmak istedim
sordum sisli dağlara
“kara tahtanın üzerindeki kızıl kan silinir mi?”

Che’nin öldürüldüğü La Higuera’dan fotoğraflar