tutbenidüşmeden

Dünya, onu, 1960’larda, Kamboçya’nın “sosyalist prensi” olarak tanıdı... Sosyalist bir prens oluşu, çeşitli sol siyaset kuramlarına esin kaynağı oldu. Bu kuramlara göre, ekonomi ve siyaset birbirlerinden ayrı kavramlar olarak ele alınmalıdır. Sosyalizm, bir siyaset tasarısı değil, ekonomi tasarısıdır. Dolayısıyla, bir ülke, ekonomik açıdan sosyalist olup siyasal olarak krallıkla yönetilebilir. Bir krallık da proleterya diktatörlüğü gibi, özel mülkiyete son verebilir. Bu konu çok uzar gider ve yazımızdan taşar. Biz yine sosyalist prensimizden alalım haberi...
1922 doğumlu Sihanuk, Kamboçya’nın 1953’teki bağımsızlığından başlayarak 1970’e dek Kamboçya Kralı idi. 1970’den sonraki yıllarda da başbakanlık ve devlet başkanlığı gibi çok çeşitli üst düzey görevlerde bulundu. Şu an oğlu, tahtta ve Sihanuk, “Kamboçya’nın kurucu kralı” ve “baba-kral” olarak anılıyor.
Sihanuk’un adı Sanskritçe’de “kaplan ağzı” anlamına geliyor. Baba-kral, eğitimini Kamboçya, Vietnam ve Fransa’da tamamladı. Kamboçya bir Fransız kolonisiyken Sihanuk, ülkesinin bağımsızlığı için mücadele etti ve bunun için 1953’te, Kamboçya’nın bağımsızlığından aylar önce Tayland’a sürgüne gönderildi.
Vietnam’daki Amerikan Savaşı sırasında (konu açılmışken söyleyelim: Amerikalılar, o savaşı ‘Vietnam Savaşı’ olarak adlandırırken, Vietnamlılar ‘Amerikan Savaşı’ olarak adlandırıyor. Aynı biçimde, ‘Vietnam Sendromu’ sözü de, dilimize pelesenk olmuş, Amerikan propagandası kokulu bir söz...), Sihanuk, Vietnam’ı destekledi; Doğu Kamboçya’da Vietnam gerilla üslerinin açılmasını sağladı. Maocu kral, 1970’te yurtdışındayken tahttan indirildi. Bunun üzerine, Pekin’e kaçtı ve yavaş yavaş yükselişe geçen Kızıl Khmerler’i destekledi. Kızıl Khmerler, iktidara gelince Sihanuk’u “devletin simgesel önderi” olarak tanıdılar, ancak bir süre sonra Kızıl Khmerler de onu görevden aldı ve bir kez daha sürgüne gönderildi. Vietnam’ın Kamboçya’yı işgali sırasında, sürgünlük yıllarını bu kez de Çin ve Kuzey Kore’de geçirdi.
1989’da Vietnam ordusunun Kamboçya’dan çekilmesinden sonra, sonunda 1991’de sürgünden dönen Baba-kral, halen Kuzey Kore’yle yakın ilişkide. Kuzey Kore için “ikinci vatanım” diyor. Kuzey Kore görüşmelerinde arabulucu olarak da adı geçti. Kuzey Kore’ye duyduğu yakınlık nedeniyle, kimi zaman hükümetle çatışıyor.
Baba-kral, gerçekten baba bir kral: Sorunu olan, gazetede baba-krala mektup yazıyor; Sihanuk’un yanıt mektubu, gazetede yayınlıyor. İşte böyle baba bir kral. Kralı eleştirmek serbest. Bu yönüyle, Tayland’da Budacılık adına sergilenen kral-tapıcılığına taban tabana zıt bir tablo çiziyor... Ne de olsa o, eski bir sosyalist prens... Sihanuk’u anlatmaya sayfalar yetmez, yaşamını yazsak birkaç ırmak-roman çıkar...
Elbette bu kadarı da Sihanuk’un ilginçliğini ortaya çıkarmaya yeterdi ama Sihanuk, dünyayı şaşırtmaya devam ediyor! Film yönetmenliği yanında, son yıllarda, sanal ortamdaki krallık ağ sayfasındaki müzik klipleriyle tanınıyor: 85 yaşındaki Baba-kral, çalgıcılar eşliğinde, Fransızca, İngilizce, Khmerce, Çince, Laoca, Tayca, Endonezce, Takalogca (Filipinler’in üç ana dilinden biri) şarkılar söylüyor ve bu klipler, Kamboçya Krallığı resmi sayfasından indirilebiliyor!
Sihanuk’un acılar, sürgünlükler, olgunluk ve deneyimle dolu buğulu sesi, insanda, “Asya’nın Frank Sinatra’sını siyasete kurban vermişiz meğer” düşüncesini uyandırıyor... Müzik ve film çalışmaları nasıl olursa olsun ve dünya, nereye savrulursa savrulsun, o, gerçek bir kral ve sosyalist prens olarak Kamboçya halkının kalbinde ve insanlığın ortak düşünsel tarihinde yaşamaya devam edecek...